https://www.traditionrolex.com/15https://www.traditionrolex.com/15https://www.traditionrolex.com/15 Muzeum w Rybniku • Mieszkańcy amazońskich lasów (16.05.-30.08.2014)
  • Wystawy stałe
  • Wystawy czasowe
  • Archiwum wystaw
  • Wystawy do wypożyczenia
  • Mieszkańcy amazońskich lasów (16.05.-30.08.2014)

    BRASIL

    Mieszkańcy  amazońskich lasów

     


       Wystawa, prezentuje różnorodność kulturową Brazylii – największego kraju w Ameryce Południowej. Zwana pierwotnie przez Portugalczyków, którzy odkryli dziewicze wybrzeże w 1500 roku, Wyspą a następnie Ziemią Świętego Krzyża (Terra da Santa Cruz), dzisiejsze określenie przyjęła dopiero w drugiej połowie XVI wieku. Trwająca od samego początku intensywna eksploracja nowoodkrytych terenów oraz rozwój osadnictwa portugalskiego spowodowała przywóz czarnoskórych niewolników z zachodniej i południowej Afryki w charakterze taniej siły roboczej. Rdzenni mieszkańcy Brazylii - Indianie, koczownicze lub półkoczownicze ludy nie przystosowane do ciężkiej i monotonnej pracy, spychane w głąb lądu, długo pozostawali na marginesie procesów społecznych. Efektem tego było zdominowanie kraju przez ludność pochodzenia europejskiego i afrykańskiego. Jednak postępujący wpływ cywilizacji objął również świat Indian zamieszkujących brazylijską Amazonię. Nigdy nazbyt liczni Indianie lasów tropikalnych, dodatkowo dziesiątkowani chorobami przywiezionymi przez „białych”, szybko ulegali akulturacji. Mimo to, dzięki takim badaczom jak Borys Malkin (1917-2009), którzy mając świadomość nieuchronności postępujących zmian, nadal możemy podziwiać różnorodność etniczną i kulturową tego obszaru. Dzięki pasji i pracy m.in. polskich badaczy możemy podziwiać zatrzymane w kadrze i obiekcie różne momenty z życia tych społeczności.

    Maska Cara Grande

       Prezentowane na wystawie obiekty ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, pozyskane w terenie w latach 60 i 70 XX wieku przez Borysa Malkina, pokazują świat duchowy i materialny trzech wybranych grup Indian: Tapirape, Tukuna oraz Kaapor. Stosunkowo liczną grupę (ponad 15 tysięcy) Indian Tukuna, zamieszkujących zachodnią Amazonię w rejonie Solimoes, reprezentują na wystawie m.in. obrzędowe stroje z tapy - rozbitego łyka podkorowego, używane przede wszystkim podczas obrzędów inicjacyjnych oraz łódź – dłubanka. Łodzie te wiosłują z pozycji siedzącej, z przodu łodzi, inaczej niż większość Indian sterujących swoimi łodziami z pozycji tylnej.
       Wyróżniającą się, chociaż nieliczną grupą etniczną, słynącą w całej Amazonii ze swych wyrobów z piór, reprezentowaną na wystawie są Indianie Kaapor (Urubu) z pogranicza stanów Maranhao i Parana, znad Rio Gurupi we wschodniej Brazylii. Ich ozdoby niezwykle delikatne, wykonane bardzo precyzyjnie z barwnych piór papug i skalpów mot-mot, noszone są podczas specjalnych ceremonii obrzędowych, takich jak nadanie imienia czy przyjęcie w poczet dorosłych. Rzucają się w oczy specjalne męskie pióropusze, naszyjniki z piór z gwizdkiem z kości ptaków drapieżnych czy ozdoby dolnej wargi – tembety.
    Inną grupą wykonującą piękne ozdoby z piór jest grupa Tapirape znad rzeki Tapirape – lewego dopływu Araguaia w brazylijskim stanie Mato Grosso. Do wyróżniających się ozdób tych Indian noszonych podczas ceremonii i obrzędów należą pióropusze czarowników, posiadające wedle wierzeń magiczną moc oraz charakterystyczna maska Cara Grande - Wielka twarz w języku Indian Tapirape zwana Upe. Dawniej przedstawiała twarz zabitego w  walkach międzyplemiennych wroga, nawiązując jednocześnie do ducha opiekuńczego plemienia. Ta wielka półkolista maska pokryta mozaiką z kolorowych małych piórek oraz koroną z dużych niebieskich i czerwonych piór ary, symbolizującą pióropusz ducha,  używana jest obecnie podczas ważnych dla Tapirape świąt. Według wierzeń maska zawieszona na ścianie domu ma zabezpieczać przyszłość mieszkańców Tapirape.
    Tapiarape z figurką Topu

       Do ciekawych obiektów pochodzących od Tapirape należy tez woskowa figurka ducha Topu, z pióropuszem na głowie, symbolizująca jednego ze złych duchów leśnych, powodujących drobne, ale uciążliwe choroby. Figurka ta jest jednocześnie posłańcem pomiędzy bóstwem grzmotu a czarownikiem.
       Na wystawie prezentowana będzie również niewielka grupa współczesnych obiektów wykonanych przez Afro-brazylijczyków czy z widocznymi wpływami kultury chrześcijańskiej, jak maski dekoracyjne, łuk muzyczny czy figurka św. Kosmy i Damiana.
     


    Eleonora Tenerowicz
    Jacek Kukuczka

    https://www.traditionrolex.com/15